Zeynep Dilara Akyürek / Milliyet.com.tr – Milattan sonra 1’inci yüzyılda müthiş sayılabilecek bir marifet, ‘Büyük Victorina Topluluğu’ ortasında yayılmıştı. Akrobatlar, ağız yoluyla midelerine kadar indirdikleri bir ‘kılıç yutma’ gösterisini şaşkın gözlerin seyrin sunuyordu. Temelde tam olarak yutulmasa da kılıç, ağızlarından midelerine kadar iniyordu. Bu farklı şov, Alman tabip Adolf Kussmaul’a ilham oldu. Dr. Kussmaul, boğazına öğürmeden bir kılıç sokan kılıç yutucularından büyülenmiş ve aklına kılıç yerine içi boş bir tüp yerleştirmek ve mideye ulaşmak fikri gelmişti. 1800’lerin ortalarında parlayan fikri içinse tek mahzur o periyot aydınlanmak için hâlâ mum ve gaz lambası kullanılıyor olmasıydı. Kussmaul’un fikri endoskop aygıtının temelini oluşturmayı başarsa da birinci kendini aydınlatılan endoskopu, 1894’ün mayısında John Macintyre, İskoçya’daki Glasgow Royal Infirmary’de (şebeke elektriğine sahip birinci hastanelerden biri) gırtlak araştırmalarındaki uzmanlığının bir modülü olarak geliştirildi. Bugün, Macintyre’ın keşfinin en gelişmiş örnekleri çağdaş tıbbın bir kesimi. Teknoloji dünyasında giderek büyüyor, aygıtların boyutu ise küçülüyor. Normal bir endoskopun 15 ila 30 mm çapındaki kamerası ve upuzun kablosu, 2026’da 13 milimetrelik bir ‘hapa’ dönüşüyor. Modern tıbbın bir adım ötesindeki minik robot PillBot’u, Türkiye’nin İlk Robot İstihdam Ajansı Kurucusu Canan Alkın Milliyet.com.tr’ye anlattı.
YUTULABİLİR ROBOT ‘PİLLBOT’
Endoskopi sürecini bilen bilir; son derece rahatsız edici, zahmetli bir süreçtir. Lakin her şeye karşın sindirim sistemi hastalıklarının teşhisinde vazgeçilmezliği kelam konusu. 2026’da bu kıymetli süreci büyük ölçüde kolaylaştıracak ve manzara almak için endoskopiye gereksinim duyulmayacak bir keşif, eczane raflarında kendisine yer bulabilir. Canan Alkın’ın anlatımıyla PillBot, kameralar sensörler ve kablosuz bağlantı yetenekleriyle donatılmış yutulabilir bir robotik kapsül. Lakin bu minik robotun yetenekleri sindirim sistemi içinden manzara almakla da kalmıyor. Başarılması en güç şeylerden biri olan ‘tuzlu insan bedeni dokusunda’ rastgele bir sorun yaşamadan manzara iletebilmesi onu eşsiz yapıyor. Canan Alkın, hastanede yatışa gerek kalmadan manzara alabilen PillBot’u şöyle anlatıyor:
“Doktorların sindirim sistemini rahat bir formda denetim edip incelemelerini sağlıyor. PillBot’u yuttuktan sonra hap sindirim sisteminizde hareket ederek içindeki küçük motorlar sayesinde istediğiniz tarafa gidebiliyor. Yüksek çözünürlüklü manzaralar alabiliyor. Klâsik endoskopiye oranla çok daha kolay bir formül. Zira hasta oturduğu yerden dünyanın her bölgesindeki gastroenteroloğa ulaşabiliyor. Anesteziye ve hastaneye yatışa gerek kalmadan bilhassa mide kanseri üzere hastalıklarda erken teşhis ve hayat kurtarıcı olabiliyor. Robotun aldığı imajlar tahlil edilerek doktora ön teşhis koymada yardımcı oluyor.”
BOL SUYLA ALDIKTAN 24 SAAT SONRA ÇIKIYOR
Seri üretime geçmeden evvel uzaktan kumandayla denetim edilebilen PillBot’un, kullanıma girdikten sonra otonom olarak da kullanılabilmesi için çalışmalar sürüyor. İnsan bedeninde 24 saatlik bir gezintiye çıkan ve sindirim sistemi sıhhatine ait tabiplere değerli ipuçları veren robot, insan sıhhatine ziyanlı unsurlardan de üretilmiyor. Canan Alkın’ın tuzlu insan bedenine ahenk sağlaması ve radyo dalgalarıyla kaydettiği dataları iletmesinin kıymetli bir muvaffakiyet olduğunu vurguladığı PillBot’un, bedendeki vazifesini tamamlaması ise yalnızca 30 dakika sürüyor.
Canan Alkın robotun maharetlerini ve klasik endoskopinin akıbetini, “Geleneksel endoskopi büsbütün bitecek demek güç. Zira endoskopinin kimi kısımlarda yer alması müdahale ya da süreç gerektiren kademeler için kıymetli. Lakin PillBot endoskopinin büyük bir kısmını kolaylaştıracak. İlaç ve giriş sürecini azaltacak. Hap formundaki kamera sayesinde hastanın sindirim sistemi görüntülenecek. Aygıtın uzaktan denetim edilebilir ve yönetilebilir olmasıyla endoskopiye bir ön teşhis sağlayacağı görülüyor. Müdahale gerektiren süreçlerde tekrar endoskopi gerekir. Şu an hekimin uzaktan kumanda edebildiği bu robotun, ilerİde otonom sistemle hareket etmesi planlanıyor. Robot suyla içiliyor. Bedende 24 saat içinde atılabiliyor. 30 dakikalık bir müddette imaj sağlama ve süreç almayı tamamlayacak lakin 24 saat içinde de atılacak. En değerli özelliği tuzlu insan bedeninde bir radyo sinyalinden geçmesi ve ona imaj sağlayacak teknolojiyi sunmasıdır. İnsan bedeniyle biyouyumlu bir teknoloji” diye anlattı.
ÖDÜL KAZANDI, HAYAT KURTARIR MI?
Pillbot, dünyayı değiştirebilecek buluş ve projelere verilen son derece değerli olan ‘Edison Ödülü’nü almaya hak kazandı. 2026’da kullanılmaya başlanması beklenen Pillbot’u buluşu yapan şirket Endiatx’ın CEO’su Torrey Smith canlı yayında pek çok sefer yuttu. Yani bu ‘hap’ yutulduğunda pek çok rahatsızlığın tespitinde kullanılabilecekti. Kendi minik de olsa dev yetenekleri olan PillBot’un nasıl yutulduğunu anlatan Canan Alkın, sıhhat bölümünde teknolojinin desteklenmesi gerektiğine dikkat çekerek kelamlarını noktaladı.
“PillBot tasarımı sebebiyle insan bedenine uyumlu. Sıhhat açısından bir sorun oluşturmuyor. Net imaj almak için yutulmadan evvel 6 ila 8 saat açlık olması gerek. CEO’nun şimdiye kadar 45 tane yuttuğu belirtiliyor. 2026’da kullanıma girecek, eczanede satılması planlanıyor. Maliyeti 500 ila 1000 dolara kadar değişebilirken, 50 dolara kadar düşebileceği düşünülüyor. Yalnızca tıbbi teşhis ya da tedavilerde değil, tüm hastane ya da hastalık süreçlerinde teknolojiyle hayatımızı daha konforlu hale getirebiliriz. O nedenle robot teknolojilerine sıhhat dalında yatırım yapılması, genç mühendislerin ve farklı disiplinlerin bir ortaya getirilmesiyle ilgili teşvikler ve fırsatlar sunulması gerektiğini düşünüyorum.” – Canan Alkın