T24 Dış Haberler
Tunus’ta Muhammed Buazizi isimli seyyar satıcının 17 Aralık 2010’da kendisini yakmasıyla başlayan Arap Baharı’nın 14’üncü yıl dönümünde Suriye’de Beşar Esad rejimi çöktü. Dış siyaset analisti Barçın Yinanç ve T24 Dış Haberler Editörü Buse Söğütlü, Suriye’de yaşanan değişime milletlerarası ve bölgesel aktörlerin yaklaşımlarını kıymetlendirdi.
Arap coğrafyasını sarsan 14 yıllık sürecin akabinde Suriye’deki rejim değişikliği Batı dünyasında ilgi ve heves yaratsa da Arap ülkeleri temkinli. Zira Beşar Esad idaresinin varlığını sürdürmesi, Arap Baharı’nın başarısızlığını simgeliyordu.
Arap isyanlarının kendi idarelerini devireceği dehşetiyle Siyasal İslam’a karşı, Türkiye ve Katar karşısında konumlanan Mısır, Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri’nin HTŞ’ye bakışı nasıl? Polis, ordu ve istihbarat temsilcilerini toplayan Mısır Cumhurbaşkanı Sisi, idaresini korumak için hangi bildirileri verdi? Ankara’dan çıkan hangi bildiriler, Arap ülkelerinin 2011 kâbusunu canlandırıyor?
Özellikle Gazze savaşında İsrail’e karşı etkisiz kalan Arap ülkeleri, zati meşruiyet sorunu yaşarken Suriye’de rejim değişikliğine mesafeliler. Batı ise Suriyeli sığınmacıların geri dönüşü ve göç sorunu odaklarında olduğu için Esad’ın devrilmesinin akabinde yeni rejime karşı ilgililer. Britanya, Almanya ve ABD heyetleri; HTŞ’nin iktidarı ele geçirmesini takip eden günlerde Şam’ı ziyaret ederek iş birliği iletileri verdi. Birleşmiş Milletler Güvenlik Kurulu’nun “terör organizasyonları” listesinde yer alan HTŞ ile bu süratli temasların gerisinde yatan gerçekler neler?
Şam’la üst seviye temaslar sürerken bir yandan Suriye alanında ve diplomasisinde elini kuvvetlendirdiği değerlendirmeleri yapılan Türkiye ile de diplomatik temaslar hızlandı. Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, jet süratiyle Ankara’da geldi ve Suriyeli sığınmacılar için 1 milyar dolar ek finansman muştusu verdi. Lakin bu ek bütçe, Esad düşmeden evvel zati karara bağlanmıştı. Öte yandan Leyen, Türkiye’nin uzun müddettir talep ettiği Gümrük Birliği Anlaşması’nın modernizasyonunu da Kıbrıs probleminin tahlili ve Rusya yaptırımları kuralına bağladı. Ankara, Suriye’deki konumunu daha avantajlı hale getirmişken elini daha uygun oynayabilir miydi?